Ομιλία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ιωαννουπόλεως και Πρετορίας κ.κ. Σεραφείμ κατά την διάρκεια της Πατριαρχικής και Συνοδικής Θείας Λειτουργίας

«Μακαριώτατε, Πάτερ και Δέσποτα, Σεβασμιώτατοι και Θεοφιλέστατοι Άγιοι Αρχιερείς, Πρεσβύτεροι και Διάκονοι της Αλεξανδρινής Εκκλησίας, Ευσεβές Ποίμνιον του Σεπτού Πατριαρχείου ημών, Σήμερον αγάλλεται η Εκκλησία, φαιδρώς απολαμβάνουσα την ιεράν αναστήλωσιν των εικόνων και χαίρουσα σε υμνεί και δοξάζει πιστώς».

Όπως ευστόχως τονίσατε Μακαριώτατε, Πάτερ και Δέσποτα κατά την ειρηνικήν Υμών επίσκεψιν εις την Αγιωτάτη Εκκλησία της Ελλάδος, «η Ορθοδοξία έχει ανάγκη την ενότητα της πίστεως και την κοινωνία του αγίου Πνεύματος διά να δυνηθή να διαδραματίση τον καθοριστικόν της ρόλον εις τον σύγχρονον κόσμον. Έχει ανάγκη ενότητος εν Χριστώ και θυσίας, πέραν από κάθε ανθρωπίνην σκοπιμότητα και εγωϊσμόν» (Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου, Τόμος Αλεξάνδρεια – Αθήνα, σελ. 240. Αθήνα, 2001).

Η σφυρηλάτιση της εσωτερικής ενότητας μας αποτελεί εγγύηση διά την καλλιέργεια της ενότητας ανάμεσα εις τις κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες. Άλλωστε όπως τονίσατε Μακαριώτατε κατά την τελευταία ειρηνική επίσκεψιν του Μακαριωτάτου Προκαθημένου της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Πολωνίας κ. Σάββα, «το καθ’ ημάς Πατριαρχείο, ανέκαθεν προσέβλεπεν εις τας αγαθάς σχέσεις μεταξύ όλων των Εκκλησιών και ιδιαιτέρως των Ορθοδόξων τοιούτων, διότι μόνο δι’ αυτού του τρόπου θα δυνηθή η Ορθοδοξία να απαντήση εις τας προσκλήσεις των καιρών, όπερ και πράττει λίαν ευστόχως και επιτυχώς».

Χαίρεται και αγάλλεται ο Ορθόδοξος Χριστιανικός κόσμος, και μαζί κι εμείς διά το πρόσφατον σημαντικόν ανακοινωθέν των δύο Μακαριωτάτων Προκαθημένων του Αλεξανδρινού Θρόνου και της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Πολωνίας όπου με σαφήνεια τονίζεται «η αναγκαιότης της κατ’ έτος, ει δυνατόν, συναντήσεως των Προκαθημένων, διά την από κοινού θεώρησιν σοβαρών θεμάτων διορθοδόξου, διαχριστιανικού και διαθρησκειακού χαρακτήρος» (Αλεξανδρινός Φάρος, τεύχος 23, σελ. 19).

Επιπλέον, επειδή τα νέφη του πολέμου στο Περσικό Κόλπο κι αλλαχού αυξάνονται απειλητικά, οι δύο Προκαθήμενοι εις το ίδιον ανακοινωθέν «κάνουν έκκλησιν διά την επιλογήν του διαλόγου, ως του πλέον ιδανικού μέσου επιλύσεως του προβλήματος εις τον Περσικόν Κόλπον απευχόμενοι τυχόν πολεμικήν σύρραξιν, ήτις θα επιφέρη πολλά δεινά εις την περιοχήν και την ανθρωπότητα γενικώς» (ίδιο τεύχος, σελ. 19). Η θέση του Πατριαρχείου μας μπροστά στο δίλημμα Πόλεμος και Ειρήνη είναι ξεκάθαρη. Με πολύ σαφήνεια ο Μακαριώτατος Πατριάρχης μας με τη δύναμη του ειρηνικού του λόγου διακηρύσσει ότι «ο πόλεμος στη μακραίωνα ιστορία του ανθρώπου ουδέποτε έφερε κάποιο αποτέλεσμα. Η επιβολή διά της βίας κάποιας φαινομενικής ειρήνης δεν θα φέρει την ειρήνευσιν των λαών. Ο μόνος τρόπος είναι ο διάλογος και η δικαία πολιτική λύση» (Αλεξανδρινός Φάρος, τεύχος 23, σελ. 9). Ας ενώσουμε λοιπόν τις προσευχές μας όλοι μας, κλήρος και λαός, για να απέλθουμε από το πικρόν ποτήριον της συμφοράς του πολέμου.

Εις το ίδιον ανακοινωθέν που ανέφερα προηγουμένως οι δύο Μακαριώτατοι Προκαθήμενοι μας καλούν ακόμη να ενώσουμε τις προσευχές μας μαζί τους «διά την ειρήνην εις την Μέσην Ανατολήν, ευχηθέντες να επικρατήση σύνεσις και λογική εις τα εμπλεκόμενα μέρη, με σεβασμόν και διάθεσιν συμφιλιώσεως των λαών της περιοχής» (ίδιο τεύχος, σελ. 19). Ακόμη εκφράζουν «την ευχή να αξιοποιηθούν με σύνεσιν τα νέα δεδομένα της γενετικής επιστήμης, και μάλιστα της λεγόμενης Κλονοποίησης, με πλήρη σεβασμόν προς τον άνθρωπον ως κορυφαίου δημιουργήματος του Θεού». Ιδιαίτερη αναφορά στο ίδιο ανακοινωθέν γίνεται για «την συμβολή των Εκκλησιών εις το ζήτημα της προστασίας του Περιβάλλοντος και το σεβασμόν της θρησκευτικής ελευθερίας των λαών κι αντηλλάγησαν απόψεις διά τα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα της εποχής μας, της φτώχειας και του έϊτς» (ίδιο τεύχος, σελ. 19).

Έτσι το Συνοδικό σύστημα ως το χαρακτηριστικό μέσον για να προστατεύσουμε την ενότητα της Ορθοδόξου πίστεως μας και για να προσεγγίσουμε προβλήματα της εποχής μας προβάλλει μπροστά μας ως σωτηριώδης θεολογικός λόγος, που γίνεται σήμερα πράξη με την Πατριαρχική Συνοδική Λειτουργία και τας εργασίας της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου μας. Ο Προκαθήμενος του Αλεξανδρινού Θρόνου και Πατήρ ημών κ.κ. Πέτρος, εκφράζοντας την συνείδηση της Αλεξανδρινής Εκκλησίας, της Εκκλησίας που κατέστη ιστορικώς εκφραστής και φορέας της Ορθοδόξου Θεολογίας, μεταξύ άλλων για το Συνοδικό Σύστημα της Εκκλησίας μας τονίζει ότι «ο θεσμός της Συνόδου για μας τους Ορθοδόξους, αδελφοί και συλλειτουργοί προσφιλέστατοι δεν αποτελεί απλώς σύστημα διοικήσεως ή μέθοδο εργασίας. Το όνομα της Συνόδου είναι ταυτόσημο και ισοδύναμο με αυτό το ιερό όνομα της Εκκλησίας. Διά τούτο και αγωνιζόμεθα οι Ορθόδοξοι πάντοτε, εν μέσω πολλών ιστορικών περιπετειών οδεύοντες να περισώσουμε ως κόρη οφθαλμού το θεοδίδακτον τούτο και θεοσκέπαστον εκκλησιαστικό πολίτευμα, διότι μόνον εφ’ όσον τούτο λειτουργεί θεοφιλώς και ελευθέρως, μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι η Εκκλησία λειτουργεί κατά τη θέληση του Παναγίου Πνεύματος και όχι κατά τις καιρικές επιθυμίες μας» (Τόμος Αλεξάνδρεια – Αθήνα, σελ. 39).

Όπως τονίζει ο γνωστός Καθηγητής της Θεολίας κ. Κρικώνης «λαμπρή και πανορθόδοξη πανήγυρη σήμερα του Χριστιανικού κόσμου. Η σημερινη Κυριακή της Ορθοδοξίας, κορυφαία και εκλεκτή, προβάλλει το ανυπέρβλητο μεγαλείο της Ορθοδοξίας και αποτελεί τη δόξα και το θρίαμβο της Ορθοδόξου πίστεως...Με τη σημερινή εορτή, η Ορθόδοξος Εκκλησία καταφάσκει για μια ορθή αξιολόγηση της Ορθοδοξίας, για μια αληθινή μαρτυρία μέσα στο σύγχρονο κόσμο, τον αδιάφορο για μεταφυσικές αναζητήσεις και με ανύπαρκτη σχεδόν πνευματικότητα και προβάλλει την γνησιότητα του ήθους της και την καθαρότητα της Ορθοδόξου χριστιανικής αληθείας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία εορτάζει μεγαλοπρεπώς τα νικητήριά της εναντίον των δυνάμεων εκείνων που επεχείρησαν να αλλοιώσουν το γνήσιο ορθόδοξο φρόνημά της και ακόμη – γιατί όχι – και τον αφανισμό της. Η σημερινή εορτή της Ορθοδοξίας, όπως επεκράτησε να ονομάζεται από το 843, ως επέτειος της αναστηλώσεως των ιερών εικόνων, συγκεφαλαιώνει όλους τους αγώνες της εναντίον των εξωτερικών κινδύνων και των εσωτερικών υπομονεύσεων» (Πατερικά Μελετήματα, Τόμος Β’, Θεσσαλονίκη, 2001, σελ. 291).

Η σημερινή εορτή της Ορθοδοξίας γίνεται αφορμή να αναφερθούμε στο μεγαλείο του Πατριαρχείου μας στον 21ον αιώνα το οποίο προβάλλει μέσα από τον ιστορικό πλούτο της αρχέγονης αποστολικής Εκκλησίας του και πρώτου Προκατόχου Υμών Μακαριώτατε, του αγίου ενδόξου Αποστόλου κι Ευαγγελιστού Μάρκου. Όπως τονίζετε Μακαριώτατε, στην Αλεξάνδρεια αναπτύχθηκε η μεγάλη θεολογική παράδοση της ομώνυμης Θεολογικής Σχολής, στις ερήμους άνθησαν οι ευώδεις καρποί της ασκητικής αγιότητας. Μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας, όπως ο Αθανάσιος κι ο Κύριλλος, ορθοτόμησαν τον λόγον της αληθείας και προάσπισαν μέσα από διώξεις το ανόθευτον της αποκεκαλυμμένης αλήθειας του Ευαγγελίου....Η Εκκλησία Αλεξανδρείας γνώρισε πολλές φορές την αριθμιτική απίσχναση, όχι όμως και την πνευματική τοιαύτη. Το μεγαλείο της Πνευματικής παραδόσεως, της οποίας είναι φορέας δεν σμικρύνθηκε. Μεταλαμπαδεύθηκε σε άλλες νεώτερες Εκκλησίες, οι οποίες την συνεχίζουν. Με τον τρόπο αυτό, δεν μπορεί κανείς να ισχυρισθεί ότι το μεγαλείο της Αλεξανδρινής Ορθοδοξίας σμικρύνθηκε....Θεωρούμε τη σμίκρυνση του ελληνόφωνου ποιμνίου μας ως πρόσκληση των καιρών, ως μήνυμα του Θεού να επικεντρώσουμε τις δυνάμεις μας στη διάδοση του σωτηριώδους μηνύματος του ενανθρωπήσαντος Κυρίου μας στους Αφρικανούς..... Το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής επέπρωτο στις ημέρες μας να καταστεί το κατ’ εξοχήν Ιεραποστολικό Πατριαρχείο. Και ακριβώς η αποστολή μας αυτή επιβεβαιώνει και πάλι περίτρανα την οικουμενικότητα της Εκκλησίας του Κυρίου μας. Γιατί, αλήθεια, ποιός μπορεί να ισχυρισθεί ότι η Ιεραποστολή στην Αφρική είναι αποκλειστική ευθύνη του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, έργο που επιτελείται στα όρια της εκκλησιαστικής διοικητικής δικαιοδοσίας μας ναί, η ευθύνη όμως της συγκεκριμένης αποστολής όμως αφορά στο σύνολο του Ορθοδόξου σώματος» (Τόμος Αθήνα – Αλεξάνδρεια, σελ. 92 - 93).

Αν θέλουμε να στρέψουμε το βλέμμα μας προς την νεώτερη Ιστορία του Πατριαρχείου μας ισχύει ο λόγος του Μακαριωτάτου Πατριάρχου μας ότι «η προϊούσα πνευματική παρακαταθήκη της Αλεξανδρείας αποτέλεσε το γόνιμο έδαφος επί του οποίου καλλιεργήθηκε και καρποφόρησε η νέα χρυσή περίοδος του Ελληνισμού στη πόλη του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Οι Έλληνες της Αιγύπτου, ακολουθώντας το προαιώνιο αναπτυξιακό πρότυπο του Γένους μας, παράλληλα προς την οικονομική ανέλιξη τους και την κοινωνική καταξίωση, καλλιέργησαν με ζήλο περισσό και τα γράμματα. Μεγάλοι ευεργέτες, όπως ο Αβέρωφ, ο Σαλβάγος, ο Μπενάκης και πολλοί άλλοι, δημιούργησαν περικαλλή φιλανθρωπικά και πνευματικά ιδρύματα, πρότυπα για την εποχή τους. Το πνευματικό περιβάλλον που δημιουργήθηκε ευτύχησε να γεννήσει και τέκνα παγκόσμιας ακτινοβολίας, όπως ο μεγάλος ποιητής Καβάφης. Υπήρξαν μάλιστα περίοδοι κατά τις οποίες τα τέκνα της Αλεξανδρείας ενίσχυαν παντοιοτρόπως την μητέρα πατρίδα σε καιρούς χαλεπούς» (ίδιος τόμος σελ. 20). Καί πράγματι όπως τονίζει ο Σεβασμιώτατος εν Χριστώ αδελφός Μητροπολίτης Καρθαγένης κ. Χρυσόστομος «στη νεώτερη εποχή, όταν η Εκκλησία της Αλεξανδρείας, μετά από το σκοτεινό μεσαίωνα της Αραβοκρατίας και της Τουρκοκρατίας, οπότε απειλήθηκε και αυτή η ύπαρξή της, ανήλθε και πάλι στο φως και έδωσε νέους καρπούς.....Η νέα περίοδος έφερε την Αλεξανδρινή Εκκλησία έξω από τα στενά όρια της Αιγύπτου. Μαζί με τους ανήσυχους, δημιουργικούς Έλληνες, επεκτάθηκε σε όλη την Αφρικανική Ήπειρο. Οι γνωστές πολιτικές ανακατάξεις και η γενικώτερα επικρατήσασα αστάθεια, ώθησαν το ποίμνιο του Πατριαρχείου Αλεξανρείας να αναζητήσει νέες πατρίδες. Η φυλλοροή αυτή επέφερε τη δραματική μείωση του ελληνόφωνου ποιμνίου, κάτι που είχε ως άμεση συνέπεια τη δημιουργία πολλών αδιεξόδων για τον θρόνο του αγίου Μάρκου. Όμως στην αυγή της νέας χιλιετίας το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας εστράφη προς το Αφρικανικό ποίμνιο κι έτσι διοινήχθη πλέον λαμπρό πεδίο Ιεραποστολικού αγώνος. Βέβαια, οι υλικές συνθήκες που υφίστανται, καθιστούν την πραγμάτωση του στόχου αυτού δύσκολη. Όμως με την στήριξη των λοιπών Ορθοδόξων Εκκλησιών, οι διανοιγόμενες προοπτικές είναι τεράστιες» (ίδιος τόμος, σελ. 8). Κοντά στις σημαντικές αυτές προσπάθειες του Πατριαρχείου μας βρίσκονται πάντα δίπλα μας, η Ελληνική Πολιτεία, η Κυβέρνηση της Κύπρου, το Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού κι οι Ιεραποστολικοί Συνδέσμοι Ελλάδος και Κύπρου.

Όπως εύστοχα τονίζετε Μακαριώτατε, «σήμερα, το Παλαίφατο αποστολικό Πατριαρχείο Αλεξανδρείας δικαιώνει με ουσιαστικό τρόπο και το τίτλο ‘και πάσης Αφρικής’. Η συρρίκνωση του Ελληνόφωνου ποιμνίου δεν σημαίνει και παρακμή μιας Εκκλησίας, η οποία πάντοτε πορεύθηκε μέσα στην ατμόσφαιρα του ‘έλληνες εισί οι της ημετέρας μετέχοντες παιδείας’. Το Ιεραποστολικό έργο προς τους γηγενείς αφρικανούς πληθυσμούς προσδίδει νέα δυναμική ειδικότερα στον Αλεξανδρινό θρόνο, αλλά γενικώτερα στην Ορθοδοξία και τον Ελληνισμό» (στο ίδιο βιβλίο σελ. 22).

Έτσι το Πατριαρχείο μας έχει λόγους να υπερηφανεύεται διά το πολύπλευρον της προσφοράς του στον σύγχρονον κόσμον. Η κοινή αναγνώριση της προσφοράς του Πατριαρχείου μας οδήγησε Κυβερνήσεις, Εκκλησίες, Πανεπιστήμια κι άλλους οργανισμούς, τοπικούς και διεθνείς, να τιμήσουν με τα ανώτατα τιμητικά παράσημά τους και τους τίτλους τους το Σεπτόν πρόσωπον του Μακαριωτάτου Πατριάρχου μας, επειδή ακριβώς μέγας εμπνευστής αυτής της θαυμαστής λαμπρής πορείας του Πατριαρχείου μας είναι η πληθωρική προσωπικότητα του Μακαριωτάτου Πατριάρχου μας και πατρός ημών κ.κ. Πέτρου Ζ’. Όπως τονίζει ο γνωστός Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης κ. Κρικώνης «ο Μακαριώτατος διά της πολυδιαστάτου εκκλησιαστικής, κοινωνικής, πολιτιστικής και λοιπής δραστηριότητος του, επετέλεσε σπουδαίον ποιμαντικόν, ιεραποστολικόν και πολιτιστικόν έργον, βάσει του οποίου κατέστη ήδη εξέχουσα εκκλησιαστική προσωπικότης της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Εργάζεται αόκνως και επιτυχώς, εν πνεύματι καταλλαγής, ειρήνης και καλής συ νεργασίας μεταξύ του Ορθοδόξου και παγχριστιανικού κόσμου, αλλά και διά του διαλόγου μεταξύ των διαβιούντων λαών διά την εδραίωσιν και ακτινοβολίαν της Ορθοδοξίας εις την Αφρικανικήν Ήπειρον» (ίδιο βιβλίον, σελ. 215). Το έργο του Αλεξανδρινού Προκαθημένου δεν περιορίζεται μόνο εις την εκκλησιαστική δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, αλλά επεκτείνεται και εις την ευρύτερη παγκόσμια κοινωνία διά την ειρηνική συνύπαρξη των λαών. Έτσι εις το Σεπτόν πρόσωπον του Μακαριωτάτου Πατριάρχου μας «το παλαίφατον Ελληνορθόδοξον Πατριαρχείον Αλεξανδρείας δοξάζεται και σήμερα, όπως και εις το παρελθόν, και η προσφορά του καταγράφεται εις τας δέλτους της Ιστορίας λαμπρά» (του ιδίου, σελ. 217).

Όπως τονίζει ο γνωστός Καθηγητής κ. Βαρναλίδης «λέγεται ότι η φλόγα του περιώνυμου πυρσοφόρου Φάρου της Αλεξανδρείας, που ανήγειρε ο Έλληνας Σώστρατος και χαρακτηρίσθηκε ως ένα από τα επτά θαύματα της Οικουμένης, φαινόταν από πολύ μακρυά και έτσι οι ναυτιλλόμμενοι απέφευγαν τους σκοπέλους, δεν έχαναν τον προσανατολισμόν τους και έφθαναν αισίως στο λιμάνι της Αλεξάνδρεας. Ο Φάρος αυτός ως γνωστόν δεν σώζεται σήμερα, αφού ήταν από ύλη και καταστράφηκε. Διατηρείται όμως εδώ στην Αλεξάνδρεια επί δυό χιλιάδες χρόνια ένας άλλος Φάρος πνευματικός, αυτός του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, ο οποίος τα τελευταία αυτά χρόνια με την περισσή επιμέλεια και φροντίδα του κοσμούντος σήμερα τον αποστολικόν θρόνον της Αλεξανδρινής Εκκλησίας και των τιμίων Ιεραρχών και άλλων συνεργατών αυτού, έχει δυναμώσει το άσβεστον φως του, το οποίον εκπέμπει απ’ άκρου εις άκρον, τους τέσσερις ορίζοντες της Αφρικανικής γης, φωτίζοντας με το αληθινό φως της Ορθοδόξου πίστεως τις καρδιές των εν σκότει και σκιά ακόμη ευρισκομένων, για να τους οδηγήσει σε ασφαλή λιμένα της θείας χάριτος και απολυτρώσεως» (ίδιος τόμος, σελ. 234 – 235).

Αυτό είναι το έργο μας για να τιμήσουμε την Κυριακή της Ορθοδοξίας, αυτό είναι και το έργο του νεοχειροτονηθέντος Αρχιερέως. Αμήν.»